door Sander Bauer
De laatste tijd staat de natuurinclusieve samenleving nadrukkelijker op de agenda van beleidsmakers, provinciemedewerkers en regionale samenwerkingsverbanden. Ook in het boek Dierzaamheid schetst Maarten Reesink samen met Pim Martens en Karen Soeters een blik op de ontwikkelingen rondom dit thema. Maar ondanks de toenemende aandacht voor een natuurinclusieve aanpak laat de bestuurskundige invulling van dit begrip nog te wensen over.
Eén van de meest opvallende gebreken is de specifieke duiding van het woord inclusief. Hoewel deze term binnen de bedrijfskunde wordt opgevat als een ontvankelijkheid voor de veelzijdigheid aan culturele perspectieven, genderidentiteiten of geloofsovertuigingen blijven experts in het groen-blauwe domein zich vastklampen aan een nauwe focus op ecosystem services. Deze instrumentele visie geeft planologen en beleidsmakers uiteraard wat tools om in klimaatadaptieve en leefbare steden te voorzien, maar de ‘nature based solutions’ doen geen recht aan de belangen van niet-menselijke inwoners.
Om beleidsmakers te attenderen op de behoefte aan een natuurinclusieve samenleving heeft onze nieuwe minister Natuur en Stikstof (Christianne van der Wal) opgeroepen tot een Ecologische Autoriteit. Samen met een gezamenlijke regieorganisatie zal deze het Rijk en de provincies ondersteunen bij de vormgeving van een natuurinclusieve aanpak en versneld herstel van de Nederlandse natuur. Helaas bleek uit de recente Kamerbrief dat ook onze nieuwe minister vasthoudt aan traditionele opvattingen en menselijk nutsgebruik.
Foto's door auteur
Over de toenemend kwetsbare status van ecosystem services spreekt de minister als volgt;
“Dit is het gevolg van het feit dat we in Nederland te veel en te lang over de grens zijn gegaan van wat de natuur aankan. Op de meest kwetsbare habitats zal binnen afzienbare termijn een flinke vermindering van de stikstofdepositie gerealiseerd moeten worden. Voor het behoud van onze natuur en omdat alleen zo zicht op herstel van de natuur en meer ruimte voor maatschappelijke en economische activiteiten ontstaat. De staat van de natuur is immers bepalend voor de mate waarin nieuwe activiteiten ontplooid kunnen worden.”[1]
Dit citaat verduidelijkt dat het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een herstel van de natuurlijke balans vooral steunt omwille van een toename aan menselijke belangen. Hoewel een natuurinclusieve samenleving juist om innovatie vraagt, beperken zowel het Ambitiedocument Nederland Natuurpositief en de Natuurverkenning 2050 - Scenario Natuurinclusief zich tot natuurlijke kunstgrepen voor economische opgaven[2]. Daarmee worden ook ‘toekomstbestendige’ programma’s vanuit traditionele nutsgerichte denkwijzen ingericht en blokkeert de vernieuwing van bestuurlijke paradigma’s.
Ook het Deltaplan biodiversiteitsherstel geeft in haar aanvalsplan versterking landschapselementen 10 redenen voor de natuurinclusieve aanpak, maar biedt helaas geen helder overzicht van de niet-menselijke belangen[3]. Dat is een gemiste kans voor dit netwerk van koplopers. Het heersende gedachtegoed sluit namelijk onvoldoende aan op de doelstellingen rondom natuurherstel en legt daarmee een incomplete basis voor beleidskeuzes.
Het begrip Natuurinclusief mag dus geen synoniem worden voor een hogere biodiversiteit of klimaatadaptieve stad. Het meewegen van niet-menselijke belangen omvat meer dan een hoge soortenrijkdom of groene gevelwanden. In een volgend blog plaats ik daarom enig advies voor de natuurinclusieve beleidsvorming in het groen-blauwe domein.
Bronnenlijst
[1] https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2022/04/01/hoofdlijnen-van-de-gecombineerde-aanpak-van-natuur-water-en-klimaat-in-het-landelijk-gebied-en-van-het-bredere-stikstofbeleid/hoofdlijnen-van-de-gecombineerde-aanpak-van-natuur-water-en-klimaat-in-het-landelijk-gebied-en-van-het-bredere-stikstofbeleid.pdf
[2] https://open.overheid.nl/repository/ronl-2c645bb0-356e-41bf-8288-fa7df9c6edb2/1/pdf/Ambitiedocument%20Natuur_def.pdf + Breman B.C., W. Nieuwenhuizen, G.H.P. Dirkx, R. Pouwels, B. de Knegt, E. de Wit, H.D. Roelofsen, A. van Hinsberg, P.M. van Egmond, G.J. Maas (2022). Natuurverkenning 2050 – Scenario Natuurinclusief. Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, WOt-rapport 136. https://edepot.wur.nl/558179
[3] https://www.samenvoorbiodiversiteit.nl/aanvalsplan-landschapselementen
Sander Bauer is grassroots beleidsdeskundige, zelfstandig adviseur voor GreenLeap Consultancy en trendsetter in de niet-commerciële omgeving van exotische gezelschapsdieren. In zijn publicaties brengt hij dierlijke identiteiten en natuurlijke behoeftes naar de voorgrond.
Reactie plaatsen
Reacties